ZAŁOŻENIA
Stormwater Poland 2025 – Spotkajmy się na półmetku!
W otaczającej nas codzienności i natłoku obowiązków warto od czasu do czasu zatrzymać się na chwilę, aby wyciągnąć wnioski z przeszłości i mądrze zaplanować swoją przyszłość. W każdej podróży warto w jej trakcie, na kolejnych etapach, a zwłaszcza na półmetku korygować realizowaną i planowaną trasę, a przy tym zmieniać środki przemieszczania się na szybsze i bardziej bezpieczne. Od czasów preindustrialnych, czyli około 1850 roku średnia temperatura na Ziemi wzrosła już na pewno o ponad 1°C, a praktycznie zbliżamy się do około 1,5°C. Nie warto się przy tym spierać o dokładną wartość, ale raczej uświadomić sobie, że jesteśmy blisko połowy prognozowanego wzrostu temperatury do 2100 roku na poziomie 2,8-3,5°C (zgodnego z uzgodnionym w 2015 roku w Porozumieniu paryskim przez narody świata dobrowolnym planem redukcji emisji). W takim miejscu, na przysłowiowym półmetku nie ma już chyba nikogo, kto mógłby negować zmiany klimatu. Katastrofalna powódź na południu Polski, której praprzyczyną było nadzwyczajne nagrzanie wód Morza Śródziemnego minionego lata to tylko jednostkowa odsłona nowej rzeczywistości, gdzie odległe i zgoła niewielkie zaburzenia dynamiki cyklu hydrologicznego przynoszą trudne do przewidzenia zagrożenia i dotkliwe straty. Napięcia geopolityczne ostatnich lat, realia otaczające nas globalnego Świata odzierają nas przy tym ze złudzeń, że w gronie rywalizujących państw dojdzie do rzeczywistego porozumienia i konsekwentnych działań celem redukcji emisji gazów cieplarnianych i zatrzymania zmian klimatu. Zatem wspomniany półmetek, to także przysłowiowy Point of No Return (PNR). Nie ma już dla nas i naszych dzieci powrotu do historycznego, dawnego stanu naszego klimatu. W obliczu globalnych zmian, na które nie mamy dużego wpływu, trzeba podjąć działania lokalne, które zasadniczo zależą od nas. Trzeba zatem lokalnie zaadaptować się do zmian klimatu, tych które już nastąpiły i przygotować się do tych, które jeszcze nadejdą.
My, na dziewiątej już edycji cyklicznej konferencji Stormwater Poland 2025 w Poznaniu w dniach 24-26.03.2025 chcemy skupić uwagę na bardzo ważnej części wyzwania adaptacji, dotyczącej systemów odwodnienia, czy też nieco szerzej rozumianego krążenia wody w mieście. Uważamy, że na półmetku należy wymienić się doświadczeniami z dotychczasowej adaptacji do zmian klimatu w obszarze hydrologii, a zwłaszcza hydrologii miejskiej i wyciągnąć wnioski na najbliższe lata. Chcemy wspólnie wypracować najlepsze praktyki eksploatacyjne, które pozwolą na maksymalizację korzyści wynikających z już zrealizowanych inwestycji w adaptację do zmian klimatu systemów odwodniania. Spoglądając w przyszłość chcemy także usłyszeć od ekspertów, jak będzie wyglądać druga połowa procesu zmian klimatu i jakie to wywoła oddziaływania na infrastrukturę miast, a w szczególności systemy odwodnienia. Na koniec mądrzejsi o wiedzę z dotychczasowych działań adaptacyjnych i projekcje dalszych zmian klimatu, chcemy wspólnie określić kierunki najbardziej efektywnych działań adaptacyjnych na przyszłość, w tym przede wszystkim wskazać niezbędne w tym celu narzędzia inżynierskie, rozwiązania technologiczne i praktyki eksploatacyjne, czy też nawet lepsze rozwiązania administracyjno-prawne. Wszystko to jak wierzymy jest możliwe, gdy wzorem poprzednich lat na konferencji dojdzie do spotkania i dyskusji przedstawicieli podmiotów nadzorujących i koordynujących krajową gospodarkę wodną i ochronę środowiska, w tym adaptację do zmian klimatu, eksploatatorów systemów odwodnienia, konsultantów świadczących usługi w tym obszarze, producentów technologii i oczywiście przedstawicieli świata nauki. Stąd też proponowanym hasłem konferencji Stormwater Poland 2025 jest Spotkajmy się na półmetku! Hasło to podobnie jak w latach poprzednich kierujemy nie tylko do uczestników z Polski, ale także z zagranicy. Jesteśmy przekonani, że problem jest globalny i potrzebne jest globalne spojrzenie na niego, także z wykorzystaniem doświadczeń zagranicznych, chociaż wynikająca z tego refleksja powinna się przekładać już na konkretne lokalne działania.
Z potrzeby podejmowania konkretnych lokalnych działań wyrasta pierwsza sesja konferencji, zatytułowana: Jak upowszechnić adaptację? Ostatnie siedem lat wyłoniło już liderów adaptacji do zmian klimatu w Polsce. Co nie dziwi były to najczęściej duże miasta, rzadziej średnie i małe miejscowości. To chyba pokłosie zarówno większego potencjału i zasobów (w tym kapitału ludzkiego) bogatych dużych miast, ale także wymogu sporządzenia miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Jak pamiętamy wymóg ten pierwotnie dotyczył 44 miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Niemniej w 2024 roku pojawił się pomysł wprowadzenia analogicznego wymogu dla wszystkich miast mających powyżej 20 tys. mieszkańców, czyli łącznie 209 miast w kraju. Na sesji tej chcemy zebrać przedstawicieli miast różnej wielkości, gdzie proces adaptacji do zmian klimatu systemów odwodnienia już się rozpoczął i zaczął przynosić mierzalne efekty. Wypowiedzi krajowych liderów adaptacji do zmian klimatu chcemy przy tym skonfrontować z wypowiedziami naszych zagranicznych keynote speakerów. Od nich wszystkich chcemy usłyszeć, jakie czynniki zadecydowały o osiągnięciu sukcesu? Wierzymy, że adaptacja powinna odbywać się także na bardzo lokalnym i niskim szczeblu, być autentycznie efektem działania różnych podmiotów, w tym partnerstwa publiczno-prywatnego. Z tej racji na sesji zaprezentowane zostaną przykłady adaptacji do zmian klimatu jednostek edukacyjnych (takich jak szkoły lub przedszkola), czy też prywatnych firm, gdzie woda deszczowa jest zasobem używanym w miejsce wody z wodociągów. Na sesji tej liczymy także na odpowiedź ze strony producentów technologii systemów odwodnienia na trzy zasadnicze pytania. Po pierwsze: jakie rozwiązania produktowe sprzyjające retencji wód opadowych i ich wykorzystaniu in situ oferują już obecnie swoim klientom? Po drugie: jak zamierzają łączyć te rozwiązania techniczne z wymogami niebiesko-zielonej infrastruktury? Po trzecie: jak zamierzają zmieniać profil swojej produkcji, w tym jak widzą rolę innowacji, celem upowszechnienia i ułatwienia adaptacji systemów odwodnienia? Na koniec zdając sobie sprawę, że realne działanie jest silnie uzależnione od finansowania, chcemy poprosić kompetentnych ekspertów o wypowiedź dotyczącą konkretnych możliwości wsparcia inwestycji w adaptację do zmian klimatu systemów odprowadzania i gospodarowania wodami opadowymi, pieniędzmi z funduszy unijnych, m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności oraz Krajowego Planu Odbudowy.
Wierzymy jednak, że kluczem do sukcesu jest nie tylko i wyłącznie skala podejmowanych działań, mierzona metrami sześciennymi nowobudowanych zbiorników retencyjnych, liczbą wykonywanych ogrodów deszczowych, czy też kilometrami modernizowanych sieci deszczowych. Jesteśmy głęboko przekonani, że ilość trzeba łączyć z jakością podejmowanych działań adaptacyjnych. Stąd też druga sesja konferencji jest zatytułowana: Jak zintensyfikować adaptację? Odpowiedzi na to pytanie chcemy poszukiwać wielotorowo. Przede wszystkim chcemy zaprezentować dobre praktyki krajowe i zagraniczne, które pozwalają na lepsze, bardziej skuteczne i wydłużone w czasie wykorzystanie istniejącej już infrastruktury. Dobrymi przykładami tego jest coraz mocniej zaznaczający się trend do sterowania retencją czy też infiltracją wód opadowych. Szczególną uwagę chcemy przy tym zwrócić na istotną rolę lokalnego monitoringu i nowcastingu warunków opadowych, połączonego z opomiarowaniem i predykcją warunków funkcjonowania systemów odwodnienia. Oczekujemy, że zaproszeni eksperci odniosą się nie tylko do aktualnego stanu techniki w tym obszarze, ale jasno wskażą perspektywę na najbliższe dziesięciolecia. To ważne, aby podejmować przemyślane i optymalne w perspektywie przyszłości działania modernizacyjne systemów odwodnienia. Drugim oczekiwanym kierunkiem debaty w sesji jest zagadnienie połączenia adaptacji, rozumianej jako ograniczenie zagrożenia powodziami miejskim, uodpornienie miast na susze i okresy występowania wysokich temperatur, z poprawą jakości wód opadowych lub roztopowych. Wydaje się to być kluczowym wyzwaniem, gdyż tylko czysta woda opadowa może być uznawana za cenny lokalny zasób, w każdym innym przypadku będzie to ściek zagrażający lokalnym odbiornikom. W tym kontekście głos chcemy oddać praktykom, którym udało się w tym celu skutecznie wykorzystać rozwiązania niebiesko-zielonej infrastruktury oraz badaczom realizującym zaawanasowane badania o wysokim potencjale wdrożeniowym. Chcemy także ponownie usłyszeć głos dostawców technologii, którzy przedstawią najlepsze dostępne rozwiązania w zakresie podczyszczania i filtracji wód opadowych, kondycjonowania ich w okresach dłuższego przetrzymywania, czy też realizacji systemów monitoringu jakości wód. Na koniec w świetle wymogu skali działań służących adaptacji do zmian klimatu, planujemy zderzyć w dyskusji potrzebę poprawy jakości wód opadowych z koniecznością obniżenia energochłonności i całkowitych kosztów gospodarki wodnej.
Nowe ambitne cele wymagają często do ich realizacji użycia całkiem nowych narzędzi. Zmiany klimatu, przekładające się na wzrosty opadów miarodajnych już zmieniły warsztat inżynierski projektowania systemów odwodnienia. Jeszcze pięć lat temu nikt nie wykorzystywał w tym celu na przykład atlasu opadowego. Pierwsze projekty adaptacji do zmian klimatu wymusiły wdrożenie w kraju modelowania zintegrowanego spływu powierzchniowego, przepływów w kanałach deszczowych i lokalnych odbiornikach wód. Prócz tego stały się przesłanką do wymiarowania i modelowania modernizowanych systemów odwodnienia z użyciem modeli opadowych z prognozowanymi zmianami opadów do 2050 roku, zgodnie z domyślnym scenariuszem klimatycznym RCP4,5. Cały ten warsztat to duży postęp, ale wymaga on usystematyzowania i dalszego rozwoju. Przekonuje do tego już sama kwestia, na ile z punktu widzenia 2025 roku i w kontekście półmetku przyrostu temperatury zasadne jest operowanie jedynie perspektywą do 2050 roku i scenariuszem RCP4,5, a nie na przykład rokiem 2100 i znacznie mniej optymistyczną Wspólną Ścieżką Społeczno-Ekonomiczną (ang. Shared Socio-economic Pathway – SSP) SSP5-8.5? Odpowiedzią na takie pytania chcemy dedykować sesję pod tytułem: Nowe narzędzia adaptacji. Na wstępie tej sesji chcemy usłyszeć obiektywny głosspecjalisty fizyki atmosfery, który powinien być fundamentem do dalszych rozważań. Rozważania te będą prowadzone przez reprezentantów firm produkujących specjalistyczne oprogramowanie oraz ich docelowych użytkowników. Oczekiwanym rezultatem tej sesji jest wypracowanie rekomendacji co do narzędzi wymaganych dziś i jutro do adaptacji do zmian klimatu. Kierując się głosem rozsądku na pewno trzeba skalować te wymogi w zależności od wielkości i poziomu systemów odwodnienia poddawanych adaptacji. W innym przypadku potencjalni interesariusze adaptacji do zmian klimatu małych systemów odwodnienia (np. w małych miastach) mogą zostać wykluczeni przez poziom komplikacji samych prac koncepcyjnych, wymagających użycia drogiego oprogramowania i pracy wysoko kwalifikowanych ekspertów. Stąd też w zwieńczeniu tej sesji planujemy debatę ekspercką w jaki sposób upowszechnić i uczynić dostępnymi nowoczesne narzędzia służące planowaniu adaptacji do zmian klimatu systemów odwodnienia?
Konferencję, chcemy zakończyć sesją zatytułowaną Jak zapewnić trwałość adaptacji? Słusznie pytanie to, od razu kojarzy się z zapewnieniem trwałości projektów unijnych. My jednak zapraszamy Państwa do szerszej wspólnej refleksji jak zapewnić eksploatację i utrzymanie infrastruktury odwodnienia miast w następnych dziesięcioleciach w obliczu nie tylko zmian klimatycznych, ale także wyzwań choćby demograficznych, czy też samego rynku pracy. Chcemy, aby na sesji tej wystąpili eksploatatorzy, którzy nie tylko podjęli już wyzwanie przejęcia odpowiedzialności za lokalne systemy odwodnienia, ale także ich adaptacji do zmian klimatu. Liczymy, że ich prezentacje, pomogą innym miastom uświadomić hierarchię niezbędnych działań oraz opracować mapę drogową działań na przyszłość. Jesteśmy też przekonani, że sesja ta musi dotyczyć trudnego pytania o model finansowania eksploatacji systemów odwodnienia w coraz bardziej trudnych warunkach zmian klimatu.
Mamy nadzieję, że zaproponowana tematyka i agenda dziewiątej edycji Stormwater Poland 2025 jest odpowiedzią na Państwa aktualne wyzwania zawodowe oraz zainteresowania. Razem z lokalnym gospodarzem Aquanet i Aquanet Retencja oraz partnerem generalnym – firmą ACO zapraszamy Państwa do Poznania w dniach 24-26.03.2025 na największej w Polsce dedykowane wodom opadowym!
